ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗ Σ ΒΟΥΦΡΑΔΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗ Σ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821

Στο κάλεσμα της πατρίδας για αποτίναξη του ζυγού έδωσαν το «παρών», μαζί με όλους τους Μεσσήνιους, και οι κάτοικοι της Βουφράδας, με δεκάδες επώνυμους και ανώνυμους αγωνιστές.

Η οικογένεια των Δαρειώτηδων από το Δάρα, που θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα της Μεσσηνίας για διάστημα πάνω από μισό αιώνα, θα συγκροτήσει αμέσως επαναστατική ομάδα. Το ίδιο θα πράξει και ο παπα-Τσάκαλος από το Κοντογόνι, μαζί με τους συγχωριανούς του Τσάκαλη Πουλή, Φωτεινόπουλο Κωνσταντή, Φίλο Δημήτρη και Κατσούλα Γιώργο.

Σε λίγο, το παράδειγμά τους θα μιμηθούν δεκάδες αγωνιστές από το Βλαχόπουλο, το Χατζή, τα Φουρτζοκρέμμυδα, το Μαργέλι, το Βλάση, το Σουληνάρι, το Σκάρμιγκα και γενικά απ' όλα τα χωριά της Βουφράδας, που θα τρέξουν να καταταγούν στο σώμα του Νικολάου Γεωργακόπουλου, (1), χωρίς όπλα και φουσέκια αλλά έχοντας μέσα τους το πάθος για λευτεριά.

Τις βιογραφίες αυτών των αγωνιστών παρουσιάζουμε, στις παραπομπές και σημειώσεις, αρκούμενοι εδώ σε έναν κατάλογο με τους πιο επώνυμους πολεμιστές της Βουφράδας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μόνο αυτοί έλαβαν μέρος σ' αυτόν τον αγώνα:

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, πέντε χωριά της Βουφράδας ανήκαν στην επαρχία Νεοκάστρου και Αβαρίνων. Συγκεκριμένα, στην επαρχία αυτή ανήκαν τα χωριά Ζαΐμογλι (Δροσιά), Σκάρμιγκα (Μεταμόρφωση) , Μανιάκι, Πισπίσα (Μυρσινοχώρι) και Κρεμμύδια. Όλα τα υπόλοιπα χωριά, που ήταν και η πλειονότητα, ανήκαν στην επαρχία Μεθώνης.

Η πρώτη πολεμική σύγκρουση με τους Τούρκους στη Βουφράδα έγινε στις 30 Μαρτίου 1821. Την ημέρα αυτή, έξω από το Σουληνάρι, οι επαναστατημένοι Πύλιοι συγκρούστηκαν με Τούρκους που τους έτρεψαν σε φυγή. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, δύο σκληρές πολεμικές συγκρούσεις, που πέρασαν στην ιστορία αυτού του τόπου και καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την μοίρα του λαού μας, διαδραματίστηκαν στη Βουφράδα συνταράσσοντας την περιοχή. Πρόκειται για τις μάχες των Κρεμμυδίων και του Μανιακίου,

Η μάχη των Κρεμμυδίων έγινε στη θέση Γλυκορριζάκι στις 7 Απριλίου 1825. Στην περιοχή αυτή, οι ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο πλοίαρχο Σκούρτη, συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις του Ιμπραήμ. Στη μάχη αυτή έλαβαν μέρος εκτός από το Σκούρτη, ο Καραϊσκάκης, ο Μπότσαρης, ο Παπατσώρης, ο Τζαβέλας, ο Γεωργιάδης, ο Βάρβογλης κ,ά,

Στη μάχη του Μανιακίου, που έγινε στις 20 Μαΐου 1825, ο φλογερός Παπαφλέσσας αντιμετώπισε τα πολυάριθμα ασκέρια του Ιμπραήμ, πέφτοντας ηρωικά με τα παλικάρια του σε μια, πράγματι, δύσκολη στιγμή της Επανάστασης,

Οι δύο αυτές πολεμικές συγκρούσεις είχαν ως αποτέλεσμα πολλά χωριά της Βουφράδας να ισοπεδωθούν, πολλοί κάτοικοι να σκοτωθούν και πολλοί να πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα της Αφρικής. Τα ελαιόδεντρα κόπηκαν από τη ρίζα και κάθε είδους καλλιέργεια εξαφανίστηκε.

Εκτός από τις δύο αυτές πολεμικές συγκρούσεις, στη Βουφράδα έλαβαν χώρα και πολλές άλλες μικροσυμπλοκές, με σπουδαιότερη αυτή που έγινε στο «γεφύρι του αντρειωμένου» στην Πελεκανάδα, στις 22 Μαΐου 1825. Σ' αυτή τη συμπλοκή έλαβε μέρος ελληνικό απόσπασμα που το αποτελούσαν Πελεκαναδαίοι, Στρεφαίοι και Χαλβατσαίοι.

Έγγραφα και φωτογραφίες

Ο ναός της Ανάστασης. Εδώ είναι το κενοτάφιο που φυλάσσονται τα οστά των παλικαριών που έπεσαν ηρωικά μαχόμενα στη μάχη Μανιακίου. Εγκαινιάστηκε στις 22 Μαΐου 1911 επί δημαρχίας Γεωργίου Τσαπόγα (Σχ. Στ. Καλυβιώτης)	Ο μπουρλοτιέρης των ψυχών Παπαφλέσσας θυσιάστηκε για την πατρίδα στο Μανιάκι
Σχέδιο από τη σκηνή που οι στρατιώτες του  Ιμπραήμ πασάς του φέρνουν το νεκρό σώμα του Παπαφλέσσα. Είναι το γνωστό «ΦΙΛΗΜΑ» του Μητσάκη (Α. Λαζαρίδης).	Μια ακόμη φωτογραφία του Παπαφλέσσα
Απόγονοι του παπα-Γιώργη από το Περθώρι Αρκαδίας επισκέπτονται και καταθέτουν στεφάνι στην προτομή του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου 1996.	Το σπίτι του Ασουλάν-μπέη στο Βλάση στη μορφή που είναι σήμερα.
Έγγραφο  της  επαρχιακής  δημογεροντίας Ανδρούσας στο οποίο παρουσιάζονται εισφορές διαφόρων χωριών, για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του γένους, μεταξύ των οποίων και τα χωριά της Βουφράδας: Βλάση, Κοντογόνι, Μαργέλι, Μηλιώτη και Πελεκανάδα. Το   έγγραφο   βρίσκεται στα Γ.Α.Κ., Υπουργείο Εσωτερικών, φάκελος 43.	Απόσπασμα από το έγγραφο εκλογής του προεστού Κ. Φίλου που σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Το έγγραφο υπογράφουν ο Ν. Τζουμάκης από το Δάρα, ο Α. Κωνσταντόπουλος από το Μηλιώτη, ο Γ. Κακουρόγιαννης από το Βλάση, ο Π. Τσάκαλης από το Κοντογόνι και άλλοι Βουφραδιώτες.
Το έγγραφο του υπουργείου Στρατιωτικών που συνόδευε το παράσημο που έλαβε ο καπετάν Χρονάς από το Βλαχόπουλο το 1844 για την προσφορά του στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Το έγγραφο έφερε στην επιφάνεια η εφημερίδα «Βλαχοπουλαίικα Νέα» στο φύλλο 11 (Απρίλιος 1998)	Μανιάκι: Τόπος θυσίας του Παπαφλέσσα. Σ΄ αυτό το δέντρο τον έστησε νεκρό ο Ιμπραήμ και εξέφρασε το θαυμασμό του (Σχ. Στ. Καλυβιώτης)
Ο ανδριάντας του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι δημιουργήθηκε με δαπάνες της Παμμεσσηνιακής Ομοσπονδίας ΗΠΑ και Καναδά καθώς και με τη συμμετοχή μεσσηνιακών συλλόγων. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο στις 29 Ιουλίου 2003.	Ο δάσκαλος Τάσος Αποστολόπουλος, από το Βλάση, εκφωνεί τον πανηγυρικό στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου 1987.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Οπλαρχηγός γνωστός και ως Μοθωνιός, γιατί καταγόταν από τη Μεθώνη. Ήταν από τους προύχοντες της Μεθώνης και προσέφερε πολλές υπηρεσίες ως Φιλικός και πριν από την εξέγερση. Επικεφαλής στρατιωτικού σώματος που συγκρότησε ο ίδιος, πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Διακρίθηκε στην κατάληψη της Πύλου, στο Νιόκαστρο και στο Κρεμμύδι, όπου τραυματίστηκε και πιάστηκε αιχμάλωτος. Βασανίστηκε άγρια και μετά φυλακίστηκε. Πέθανε από σηψαιμία στη φυλακή.

2. ΚΟΝΤΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ: Μια από τις οικογένειες των Αρκουδορεματιτών της Αρκαδίας που περνούσαν το χειμώνα στην Πυλία ήταν και αυτή του Λάμπρου Κόντου, που μετά το 1806 σταμάτησε να πηγαινοέρχεται και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Βελή. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψει κανείς το θάρρος και την παλληκαριά που είχε, καθώς και το μίσος που έτρεφε για τους Τούρκους ο Λάμπρος Κόντος. Όταν η πατρίδα τον χρειάστηκε, έτρεξε μαζί με άλλους Αρκουδορεματίτες που παραχείμαζαν στα χωριά της Πυλίας, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Συμμετείχε σε πολλές μάχες και μεγάλη ήταν η προσφορά του στις ενέδρες κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Ο Λάμπρος Κόντος έδωσε τη ζωή του για την πατρίδα στις 8 Ιουλίου 1825, στη μάχη των Τρικόρφων, πολεμώντας ηρωικά. Ο θάνατός του τον βρήκε πλάι στον καπετάνιο Δημήτρη Παπατσώνη, από το Ναζίρι. Άφησε πίσω του πέντε ορφανά, δύο κορίτσια και τρία αγόρια. Η πατρίδα, για την προσφορά του και τη θυσία του, τον κατέταξε στους υπαξιωματικούς β' τάξης.

3. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: Ένας ακόμη αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, από το Βελή, που από τις πρώτες ώρες του ξεσηκωμού έτρεξε να καταταγεί στο επαναστατικό σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου. Ο Αναστάσιος Λαμπρόπουλος είναι ο άνθρωπος που μετά την απελευθέρωση θα βρεθεί κόντρα στις αδικίες της διοίκησης και θα συλληφθεί απ' αυτή με την κατηγορία του ληστή.

Ο Αναστάσιος Λαμπρόπουλος μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας έλαβε μέρος σε μια σειρά από μάχες. Συμμετείχε στην πολιορκία του Νιόκαστρου καθώς και του κάστρου της Μεθώνης. Η δράση του δεν περιορίστηκε μόνο στο μεσσηνιακό χώρο αλλά πέρασε και έξω από τα όρια του, αφού συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και όχι μόνο. Μετά την απελευθέρωση συμμετείχε έντονα στα δημοτικά και πολιτικά πράγματα της περιοχής δίνοντας νέους αγώνες, μην μπορώντας να βλέπει αγωνιστές να παραγκωνίζονται και να ζητούν απελπισμένα χωράφια να καλλιεργήσουν για να ζήσουν τις φαμελιές τους. Ήρθε σε σύγκρουση με τη διοίκηση, κατηγορήθηκε ως ληστής με άδικη, κατασκευασμένη κατηγορία και παραπέμφθηκε σε δίκη στην Καλαμάτα, όπου αθωώθηκε πανηγυρικά. Τον Απρίλιο του 1852 τον συναντάμε δημαρχιακό πάρεδρο στο δήμο Βουφράσου.

4. ΚΑΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Ο Κακούρης Γιάννης ή Κακουρόγιαννης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Βλάση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Το 1824 συμμετείχε στη συγκέντρωση των προκρίτων στην Ανδρούσα, για να εκλέξουν το βουλευτή τους που θα τους αντιπροσώπευε στα κεντρικά όργανα. Υπήρξε θερμός υποστηρικτής του προεστού Κωνσταντίνου Φίλου. Μετά την απελευθέρωση συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του και ως πρόκριτος του χωριού του.

5. ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΣ: Γεννήθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Πελεκανάδα και ήρθε σώγαμπρος στο Βλάση. Τότε, μάλιστα, άλλαξε και το επίθετό του και από Μαντούκας ονομάστηκε Μαρινόπουλος. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Πέθανε ξεχασμένος στο Βλάση, χωρίς καμιά ηθική ή υλική αμοιβή για την προσφορά του αυτή.

6. ΝΤΟΥΒΛΑΗΣ ή ΔΟΥΒΑΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Η οικογένεια των Ντουβαλαίων κατέβηκε στο Βλάση κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο Κωνσταντίνος Ντούβαλης γεννήθηκε στο χωριό αυτό, είχε επαναστατικές τάσεις, ήταν φιλόδοξος, τολμηρός, αγαπούσε τον τόπο του και λαχταρούσε τη λευτεριά του. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, βρέθηκε αμέσως στην πρώτη γραμμή. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των κάστρων Μεθώνης και Πύλου και στη συνέχεια στην πολιορκία της Τρίπολης. Την εποχή που τα στρατεύματα του Ιμπραήμ "αλώνιζαν" στη Μεσσηνία, συμμετείχε σε ομάδα που έστηνε σ' αυτά ενέδρες. Μετά την απελευθέρωση διορίστηκε δημαρχιακός πάρεδρος στο δήμο Σκάρμιγκα. Πέθανε ξεχασμένος, χωρίς ηθική ή υλική αμοιβή, αφήνοντας πίσω του ένα γιο, τον Παναγιώτη, που το 1851 τον συναντάμε εισπράκτορα στο δήμο Βουφράσου.

7. ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΙΩΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Βλαχόπουλο την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το επίθετο «Βλαχοπουλιώτης», πιθανόν, το έλαβε από τον τόπο καταγωγής του. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 προσέφερε τις υπηρεσίες του στην πατρίδα ως μέλος του επαναστατικού σώματος του Νίκου Γεωργακόπουλου. Έλαβε μέρος στην πολιορκία της Μεθώνης. Δυστυχώς, όμως, σε κάποια συμπλοκή τραυματίστηκε θανάσιμα και άφησε την τελευταία του πνοή για τη λευτεριά της πατρίδας κοντά στο κάστρο της Μεθώνης.

8. ΓΙΑΝΝΑΡΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Βλαχόπουλο. Το 1821 ήταν από τους πρώτους που έτρεξαν για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Το 1830 τον συναντάμε να υπηρετεί ως δημογέροντας στο χωριό του. Αν και δε γνώριζε γραφή και ανάγνωση ήταν δραστήριος. Αυτό προκύπτει από μια σειρά εγγράφων που αφορούν στην ανοικοδόμηση εκκλησίας στο χωριό του. Επίσης, την ίδια χρονιά εξελέγη δικαστικός σύμβουλος σε διαδικασία που πραγματοποιήθηκε στη Μεθώνη. Τέλος, ο Θεόδωρος Γιάνναρης υπήρξε πρωταγωνιστής, αντάρτη θα τον αποκαλέσει ο διοικητής Μεθώνης, Κορώνης και Νεοκάστρου Σ. Σκούφος της Διοικητικής Επιτροπής της Επαρχίας, που συστάθηκε στις 31 Ιουλίου 1832 και έστειλε προκήρυξη σε όλους τους κατοίκους της επαρχίας Μεθώνης με την οποία αποκήρυσσε την κυβέρνηση του Ναυπλίου.

9. ΚΟΝΤΑΞΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Μεγάλη ήταν η προσφορά στην πατρίδα του Δημήτρη Κονταξή, που γεννήθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας στο Βλαχόπουλο. Στην Επανάσταση του 1821 προσέφερε τις υπηρεσίες του στην πολιορκία του κάστρου της Μεθώνης και του Νιόκαστρου κάτω από τις διαταγές του Νίκου Γεωργακόπουλου. Είχε την ειδικότητα του οπλουργού, γι' αυτό και όταν δεν πολεμούσε, επισκεύαζε τα όπλα των επαναστατών. Μετά την απελευθέρωση της πατρίδας επέστρεψε στο χωριό του και πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του ξεχασμένος. Πέθανε το έτος 1847 αφήνοντας πίσω δυο γιους και τρεις κόρες.

10. ΣΙΚΑΛΙΑΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ: Γεννήθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας στο Βλαχόπουλο. Έλαβε μέρος σε πάρα πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, καθώς και στις ενέδρες ενάντια στα αιγυπτιακά στρατεύματα του Ιμπραήμ. Μετά την απελευθέρωση και συγκεκριμένα στις 22 Σεπτεμβρίου του 1830, συμμετείχε στην εκλογή δικαστικών συμβούλων που πραγματοποιήθηκε από τους προκριτοαγωνιστές στη Μεθώνη και μάλιστα εξελέγη δικαστικός σύμβουλος.

11. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ: Γεννήθηκε στο Βλαχόπουλο και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα του 1821. Διακρίθηκε για το θάρρος και τη γενναιότητά του. Ήταν σεμνός και είχε ιδιαίτερη κλίση στη θρησκεία. Για το λόγο αυτό, μετά την απελευθέρωση χειροτονήθηκε ιερέας, προσφέροντας κι απ' αυτό το μετερίζι στην ανόρθωση της νεότερης Ελλάδας.

12. ΦΡΑΓΚΟΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Βλαχόπουλο την εποχή της Τουρκοκρατίας. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 πήρε το γιο του και μαζί με τους συγχωριανούς του Βλαχοπουλιώτη και Κονταξή κατετάγησαν στο σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες του κάστρου της Μεθώνης και του Νιόκαστρου, καθώς και στην πολιορκία της Τρίπολης και στις ενέδρες κατά των Αράβων. Μετά την απελευθέρωση πέθανε ξεχασμένος, χωρίς καμιά ηθική ή υλική βοήθεια. Παρά την προσπάθεια που καταβάλαμε, δε στάθηκε δυνατό να εξακριβώσουμε αν ο πρώτος δήμαρχος Βουφράσου Αθανάσιος Φράγκος ήταν γιος του.

13. ΧΡΟΝΑΣ: Ο καπετάν - Χρονάς γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Βλαχόπουλο την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος σε σειρά πολεμικών επιχειρήσεων, σ’ όλη τη διάρκεια τον αγώνα του 1821. Το 1844 παρασημοφορήθηκε από τον Όθωνα για την προσφορά του στο έθνος.

14. ΨΩΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Γεννήθηκε στο Βλαχόπουλο και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Το 1830 έλαβε μέρος στην εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη δικαστικών συμβούλων, που πραγματοποιήθηκε στη Μεθώνη και εξελέγη ανάμεσα στους 25 που θα επιτελούσαν το σπουδαίο αυτό λειτούργημα.

15. ΨΩΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ: Γεννήθηκε στο Βλαχόπουλο την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Μόλις ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του κάτω από τις διαταγές του στρατηγού Ν.Ι. Οικονομίδη. Ήταν τολμηρός και ριψοκίνδυνος. Ήταν το τολμηρό παλικάρι του Μαγκλαβά. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων Μεθώνης και Πύλου, καθώς επίσης και στις μάχες Σχινόλακκας και Κρεμμυδίων.

16. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: Υπήρξε προεστός του χωριού Δάρα στις αρχές του 19^ου  αιώνα. Η προσφορά του στην απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό υπήρξε μεγάλη, αφού ως οπλαρχηγός πολέμησε με αυτοθυσία στην Κορώνη, όπου τραυματίστηκε βαριά. Διακρίθηκε για τη γενναιότητά του στο Νιόκαστρο όταν το πολιορκούσε ο Ιμπραήμ. Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους σώζεται έγγραφο με ημερομηνία 28 Ιανουαρίου 1824, που έστειλαν οι πρόκριτοι, οι δημογέροντες, οι επιστάτες και οι καπεταναίοι της επαρχίας Κορώνης, μαζί με αυτούς και ο Αναστάσιος και ο Θεόδωρος Δαρειώτης, στο υπουργείο Εσωτερικών με το οποίο εκθέτουν την οργάνωση της πολιορκίας του κάστρου της Κορώνης καθώς και τις απολαβές αυτών που θα εισέλθουν πρώτοι σε αυτό.

17. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ή ΣΤΑΣΙΝΟΣ: Για πολλά χρόνια στη Μεσσηνία ήταν αντικείμενο συζήτησης το θάρρος και ο πατριωτισμός του Στασινού. Παρ’ όλο που τον βρήκε η Επανάσταση του 1821 σε μεγάλη ηλικία, βαθιά γηρατειά θα λέγαμε, δε δίστασε να πάρει το όπλο του και να αγωνιστεί με αυτοθυσία. Ήταν ο «Νέστορας» της εποχής και οι συμβουλές του, σεβαστές και πολύτιμες για τους επαναστατημένους ραγιάδες. Ο Αναστάσιος Δαρειώτης γεννήθηκε στο Δάρα και από το έτος 1780 έως το 1810 ήταν προεστός στο χωριό του. Το 1810 αποσύρθηκε λόγω γηρατειών. Πέθανε το 1823 στην Καλαμάτα.

18. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Γιος του προεστού Αναστασίου Δαρειώτη, γεννήθηκε στο Δάρα. Μόλις ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, κατατάχτηκε στο σώμα που συγκρότησε ο πατέρας του. Συμμετείχε στην πολιορκία του κάστρου της Κορώνης. Παρά τις συμβουλές του πατέρα του «να προσέχει», μεθυσμένος από την ιδέα της Λευτεριάς έγραψε τη δική του ιστορία. Πρώτος και καλύτερος σ' όλες τις συγκρούσεις. Αψηφούσε τους κινδύνους και έχασε τη ζωή του στην Κορώνη όταν ένα τουρκικό βόλι τον θανάτωσε.

19. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Γεννήθηκε στο Δάρα την περίοδο της Τουρκοκρατίας και πέθανε στη Μεσσήνη το 1850. Ήταν πνεύμα ανήσυχο, γι' αυτό κι όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 συγκρότησε επαναστατικό σώμα και έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πολιορκία του κάστρου της Κορώνης, καθώς και σ’ εκείνη της Τριπολιτσάς και λίγο αργότερα στη μάχη των Δερβενακίων. Μαζί με τα αδέρφια του Παναγιώτη και Εμμανουήλ συνέχισε να δίνει το "παρών" μέχρι την απελευθέρωση. Μεγάλη ήταν και η προσφορά του στις εθνοσυνελεύσεις, αφού εκπροσώπησε τη Μεσσηνία σε πολλές απ' αυτές.

20. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ: Γεννήθηκε στο Δάρα και έλαβε μέρος σε σειρά πολεμικών επιχειρήσεων, σε όλη τη διάρκεια του αγώνα του 1821. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι έλαβε μέρος σε μάχες στην Κορώνη, στο Νιόκαστρο, στην Καρύταινα, στο Βαλτέτσι, στην Τρίπολη, στη Βέργα Αλμυρού, στη Δραμπάλα και στα Δερβενάκια. Για την προσφορά του αυτή τιμήθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη της Φάλαγγος. Στις 14 Ιανουαρίου 1825 η κυβέρνηση του έδωσε το βαθμό του στρατηγού. Το 1848 τον συναντάμε δημοτικό σύμβουλο Παμίσου και λίγο αργότερα δήμαρχο στον ίδιο δήμο.

21. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ: Φίλος και θερμός υποστηρικτής του Αθανασίου Γρηγοριάδη. Διετέλεσε αντιπρόσωπος στη Δ' Εθνοσυνέλευση και διακρίθηκε για τη δραστηριότητά του. Η προσφορά του και στον ένοπλο αγώνα ενάντια στον τουρκικό ζυγό υπήρξε μεγάλη, αφού έλαβε μέρος σ' όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις της Πυλίας. Στις 30 Οκτωβρίου 1821 εξελέγη στην εξαμελή επιτροπή για τη διεύθυνση του αγώνα στην Πυλία. Στις 28 Ιανουαρίου 1824 στέλνει μαζί με τους προκρίτους, δημογέροντες , επιστάτες και καπεταναίους έκθεση στο υπουργείο Εσωτερικών, που προτείνει την οργάνωση που πρέπει να υπάρξει για την κατάληψη του κάστρου της Κορώνης. Το Φεβρουάριο του 1824 εκλέγεται από τους στρατιωτικούς και πολιτικούς αρχηγούς της Κορώνης, στη συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στα Βουνάρια, στην οκταμελή επιτροπή που στόχο είχε την οργάνωση εφόδου για κατάληψη του κάστρου της Κορώνης. Το 1835 και το 1837 τον συναντάμε δήμαρχο Κολωνίδων.

22. ΔΑΡΕΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Αδελφός του Γεωργίου και του Εμμανουήλ, άνδρας φιλόδοξος με οξύ χαρακτήρα, γεννήθηκε στο Δάρα κι έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821, διατελώντας έφορος στρατευμάτων. Διακρίθηκε και τιμήθηκε κατ' επανάληψη για την προσφορά του. Το 1835 διορίστηκε δήμαρχος Παμίσου και παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι τις 9 Δεκεμβρίου 1837 οπότε τον αντικατέστησε ο Π. Καλαμαριώτης. Το 1841 βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση, τα χρέη του διογκώνονται και η ακίνητη περιουσία του βγαίνει σε πλειστηριασμό. Απ' αυτή την κατάσταση τον σώζουν οι πολιτικοί του φίλοι. Έχοντας στο πλευρό του την κυβέρνηση του Κωλέττη και μέσα σε κλίμα τρομοκρατίας αλλά και νοθείας του εκλογικού αποτελέσματος, θα καταφέρει να εκλεγεί και πάλι δήμαρχος Παμίσου. Απ' εδώ και πέρα η ζωή του Παναγιώτη Δαρειώτη είναι γεμάτη με πολιτικές συγκρούσεις. Συγκρούστηκε με τον πρόκριτο Ηλία Αλμπάνη και η σύγκρουση κράτησε πολλά χρόνια. Με ενέργειες του Δαρειώτη τον Αύγουστο του 1843 συλλαμβάνεται ο περιβόητος «ληστής» Ράμμος. Η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου βρίσκει το Δαρειώτη αντίθετο, αφού ήταν άνθρωπος του παλατιού και του Κωλέττη. Οι πιέσεις που δέχεται ώστε να στείλει ψήφισμα το δημοτικό συμβούλιο υπέρ της Επανάστασης δεν τον πτοούν και μόνο όταν φάνηκε ότι η κατάσταση γινόταν μη ελεγχόμενη απ' αυτόν, πείθεται και στέλνεται ψήφισμα χωρίς, όμως, την υπογραφή του. Την επόμενη χρονιά, που ήταν χρονιά εκλογικής αναμέτρησης, ο Δαρειώτης θέτει υποψηφιότητα για βουλευτής, καταψηφίζεται όμως από τους κατοίκους, οι οποίοι υπερψηφίζουν ανθρώπους που έχουν θετική στάση απέναντι στην Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, δηλαδή τους: Αναγνώστη Σταθουλόπουλο, Κωνσταντίνο Λυμπερόπουλο και Βασίλη Οικονομίδη. Οι τοπικοί παράγοντες του Όθωνα νοθεύουν τη βούληση των κατοίκων κι οδηγούν με «τερτίπια» την υπόθεση στο εκλογοδικείο που απετελείτο από ανθρώπους του παλατιού, το οποίο ακυρώνει χωρίς ουσιαστικό λόγο την εκλογή των Σταθουλόπουλου, Λυμπερόπουλου και Οικονομίδη. Έτσι, σε βουλευτικούς θώκους τοποθετούνται οι επιλαχόντες της εκλογικής αναμέτρησης Παν. Δαρειώτης, Παν. Καλαμαριώτης και Παν. Παπατσώνης. Το 1845 και πάλι τα πολιτικά πάθη βρίσκονται σε όξυνση, οπότε ο Δαρειώτης εκμεταλλεύεται το κλίμα και την ιδιότητα του βουλευτή και εκλέγεται και πάλι δήμαρχος Παμίσου, κάτι που επαναλαμβάνεται και στην εκλογική αναμέτρηση του 1847, όταν επανεκλέγεται δήμαρχος.

23. ΤΖΟΥΜΑΚΗΣ ΝΙΚΟΜΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Δάρα. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Προσέφερε, επίσης, τις υπηρεσίες του στο χωριό του και από τη θέση του προκρίτου. Το 1824 συμμετείχε στη συγκέντρωση που πραγματοποίησαν οι πρόκριτοι για την εκλογή βουλευτή της δεύτερης και τρίτης περιόδου της Εθνοσυνέλευσης.

24. ΜΟΣΧΟΒΙΤΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ζαΐμογλι και έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821. Υπήρξε δημογέροντας του τμήματος Πελεκανάδας. Το 1831 μαζί με το Μοσχοβίτη Θανάση, το Σαγιά Γεωργάκη, τον Παπαθανασίου Παπαφώτη και τον Ντρίκα Κωνσταντή συγκεντρώθηκαν στην Κορώνη και μαζί με άλλους υποδημογέροντες και εκλέκτορες επικύρωσαν την εκλογή των πληρεξουσίων που είχαν κάνει το 1829. Στην Κορώνη, όμως, συνέβη σειρά από γεγονότα, που εξανάγκασαν το Γαλάνη Μοσχοβίτη να στείλει μαζί με άλλους έντονη διαμαρτυρία στο διοικητή των μεσσηνιακών φρουρίων.

25. ΜΟΣΧΟΒΙΤΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ: Γεννήθηκε στο Ζαΐμογλι και η προσφορά του στην Επανάσταση του 1821 ήταν μεγάλη, αφού έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, τόσο κατά των Τούρκων όσο και κατά των Αράβων. Μετά την απελευθέρωση και όταν συστάθηκε ο δήμος Βίαντος, τοποθετήθηκε πρώτος δήμαρχος (ΦΕΚ 80/28- 12-1836). Εκείνο, όμως, που έκανε γνωστό το Μοσχοβίτη ήταν ο σπουδαίος ρόλος που διαδραμάτισε στην αντιβαβαρική στάση του 1838. Μετά την αποτυχία της στάσης στη Βουφράδα, ο Γεωργάκης Μοσχοβίτης συνελήφθη και οδηγήθηκε στη φυλακή. Τα βάσανα και οι ταλαιπωρίες του συνεχίστηκαν, αφού η μια δίκη διαδεχόταν την άλλη για τρία ολόκληρα χρόνια. Δυστυχώς, όμως, για μας, οι αποφάσεις των δικαστηρίων είναι μέχρι σήμερα άγνωστες.

26. ΜΟΣΧΟΒΙΤΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ: Υπήρξε υποδημογέροντας του τμήματος Πελεκανάδας το 1831. Υπέγραψε κι αυτός τη γνωστή διαμαρτυρία, μετά τα γεγονότα της Κορώνης τον Αύγουστο του 1831, που εστάλη στο διοικητή των μεσσηνιακών φρουρίων.

 27. ΚΑΤΣΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Γεννήθηκε στο χωριό Κοντογόνι τα μαύρα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς. Μόλις ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, εντάχθηκε στην ομάδα του παπα- Τσάκαλη και μαζί με τους συγχωριανούς του Δημήτρη Φίλο και Κωνσταντή Φωτεινόπουλο έτρεξε στην πολιορκία των μεσσηνιακών φρουρίων. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης, καθώς επίσης και στις ενέδρες κατά των Αράβων. Μετά την απελευθέρωση συνέχισε την προσφορά του στα κοινά μέσα από το νεοσύστατο θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης.

28. ΤΣΑΚΑΛΗΣ ΠΟΥΛΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κοντογόνι στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Με την έναρξη της Επανάστασης εντάχθηκε στο επαναστατικό σώμα του παπα- Τσάκαλη. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων και στις ενέδρες κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε έντονα με τα δημοτικά πράγματα της Βουφράδας, δίνοντας νέους αγώνες στο πλευρό του δημάρχου Σπύρου Ζανιώτη και εναντιώνοντας τη θέλησή του στις μεθοδεύσεις του Μπάστα. Το 1847 διεκδίκησε τη δημαρχία, όπως εξάλλου τη διεκδίκησαν οι Ανδρέας Βάγγαλης και Σπύρος Ζανιώτης. Κανέναν από τους τρεις, όμως, δεν ήθελε ο νομάρχης Μεσσηνίας Αμβροσιάδης που ήταν άνθρωπος του βουλευτή Μπάστα, γι' αυτό για δύο περίπου χρόνια δεν επικυρωνόταν η εκλογή τους.

29. ΤΣΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ή ΤΣΑΚΑΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Ιερέας. Με την έναρξη της Επανάστασης ο παπα- Τσάκαλης από το Κοντογόνι πέρασε από το Οκτωήχι στο καριοφίλι, από τον άμβωνα της εκκλησιάς του χωριού του στις τάπιες του Νιόκαστρου. Έτσι, με το ξέσπασμα της Επανάστασης δημιουργεί την πρώτη επαναστατική ομάδα στο βελανιδοσκεπασμένο Κουφιέρο που την αποτελούν οι συγχωριανοίτου: Πουλής Τσάκαλης, Κωνσταντής Φωτεινόπουλος, Δημήτρης Φίλος, Γιώργος Κατσούλας και άλλοι, που δυστυχώς στο πέρασμα του χρόνου δε διασώθηκαν τα ονόματά τους και τρέχει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο σάλπισμα της πατρίδας. Δίνει το "παρών" με την ομάδα του στην πολιορκία των μεσσηνιακών φρουρίων Πύλου και Μεθώνης. Απ' εκεί τρέχει στην πολιορκία της Τρίπολης. Κατά την εκστρατεία του Δράμαλη στην Πελοπόννησο γίνεται μπροστάρης στα Δερβενάκια. Ο παπα- Τσάκαλης είναι φοβερά τολμηρός και ριψοκίνδυνος. Το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του το προσφέρει στον αγώνα. Τέτοια είναι η φήμη του παπα- Τσάκαλη που φτάνει και στ' αφτιά του Ιμπραήμ, ο οποίος μετά τη μάχη στο Μανιάκι στέλνει απόσπασμα για να καταστρέψει το σπίτι και την περιουσία του επαναστάτη παπά. Τον παπα- Τσάκαλη αυτά, όμως, δεν τον κλονίζουν, αντίθετα τον δυναμώνουν και συνεχίζει να στήνει ενέδρες με την ομάδα του στα αραβικά στρατεύματα. Ο παπα- Τσάκαλης γίνεται δημοπρόκριτος και μέλος της τοπικής εφορίας, συνεχίζοντας την προσφορά του στην πατρίδα και μέσα απ' αυτούς τους θεσμούς. Μετά την απελευθέρωση αναλαμβάνει τις ενορίες στα χωριά Κοντογόνι, Βλάση, Μηλιώτη και Μαργέλι. Την εποχή αυτή πολλοί αγωνιστές τρέχουν κοντά του για να τους υπογράψει βεβαιώσεις για την προσφορά και τη δράση τους στο μεγάλο αγώνα. Πεθαίνει ήρεμος και ευχαριστημένος από το έργο του το 1855, στο χωριό του.

30. ΦΙΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κοντογόνι. Μόλις ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, εντάχθηκε στην επαναστατική ομάδα του παπα- Τσάκαλη. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του αγώνα.

31. ΦΩΤΕΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ: Ένας άλλος αετός του Κουφιέρου, με μεγάλη προσφορά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821 ήταν ο Κωνσταντής Φωτεινόπουλος, που γεννήθηκε και μεγάλωσε τα δύσκολα εκείνα χρόνια της σκλαβιάς στο Κοντογόνι. Με την έναρξη της Επανάστασης εντάχθηκε στην επαναστατική ομάδα του παπα- Τσάκαλη. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων καθώς και σε πολλές άλλες μάχες, σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης.

32. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ: Δύο χωριά της Βουφράδας διεκδικούν την ιδιότητα του τόπου καταγωγής του Θανάση Δημητρακόπουλου: το Κουρτάκι και το Χατζή. Ο Θανάσης Δημητρακόπουλος, με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 δημιούργησε δική του επαναστατική ομάδα, με συγχωριανούς του και έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων και κυρίως στο Νιόκαστρο. Έλαβε μέρος, επίσης, στην πολιορκία της Τρίπολης, καθώς και στις ενέδρες κατά των στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Γενικά, η προσφορά του στην πατρίδα ήταν μεγάλη, γι' αυτό και τιμήθηκε με το βαθμό του ταξίαρχου. Το 1845 ονομάστηκε Υπολοχαγός της Τιμής.

33. ΔΙΠΛΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Κρεμμύδια. Έλαβε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, πολεμώντας ηρωικά σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης. Στις 9 Νοεμβρίου 1825 συμμετείχε στη διαδικασία εκλογής πληρεξουσίων για τη Γ΄ Εθνική Συνέλευση.

34. ΚΑΡΑΚΟΥΣΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ: Γεννήθηκε στα Φρουτζοκρέμμυδα στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821 και συγκεκριμένα στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων και στις ενέδρες κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων. Συμμετείχε ως εκπρόσωπος των Κρεμμυδίων στη Φρουτζάλα, για την εκλογή πληρεξουσίων που έλαβαν μέρος στη Γ' Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας.

35. ΚΑΡΑΚΟΥΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Φρουτζοκρέμμυδα. Έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Συμμετείχε στην εκλογή του πληρεξουσίου Ιωάννη Οικονομίδη, που πραγματοποιήθηκε το 1827.

36. ΝΤΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ή ΔΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ή ΤΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας στα Φρουτζοκρέμμυδα. Ήταν από τους πρώτους που έτρεξαν να καταταγούν στο σώμα του στρατηγού Ν. Οικονομίδη το 1821 .Ήταν τολμηρός και ριψοκίνδυνος. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων Νιόκαστρου και Μεθώνης. Στη συνέχεια, συμμετείχε στην πολιορκία της Τρίπολης, καθώς και στη μάχη στα Δερβενάκια. Όταν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ "αλώνιζαν" στην Πελοπόννησο σπέρνοντας το θάνατο, ο Γεώργιος Δεμπεγιώτης πρωτοστατούσε στις ενέδρες σύμφωνα με το σχέδιο του Κολοκοτρώνη. Το 1825 συμμετείχε στη μάχη των Κρεμμυδίων και διακρίθηκε για άλλη μια φορά για τη γενναιότητά του. Παράλληλα προσέφερε τις υπηρεσίες του και με την ιδιότητα του δημοπροκρίτου. Την 1^η  Νοεμβρίου 1821 συμμετείχε στη διαδικασία εκλογής των γενικών εφόρων του αγώνα και του αντιπροσώπου στη Γενική Συνέλευση της Επιδαύρου. Ως εκπρόσωπος των Κρεμμυδίων, συμμετείχε και πάλι στη διαδικασία εκλογής πληρεξουσίων για τη Γ' Εθνική Συνέλευση.

37. ΝΤΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ή ΤΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ: Πλούσιο είναι το έργο και η προσφορά του Θανάση Ντεμπεγιώτη από τα Κρεμμύδια, που έδρασε στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 .Συμμετείχε, επίσης, στην εκλογική διαδικασία ανάδειξης πληρεξουσίου που έλαβε μέρος στη Γ' Εθνική Συνέλευση.

38. ΝΤΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ΛΥΜΠΕΡΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Φρουτζοκρέμμυδα την περίοδο της τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 καθώς και στις ενέδρες κατά των στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Συμμετείχε στην εκλογική διαδικασία πληρεξουσίων για τη Γ' Εθνική Συνέλευση.

39. ΡΟΜΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ: Γεννήθηκε στα Φρουτζοκρέμμυδα. Δύο έγγραφα μαρτυρούν τη δράση του στο στρατιωτικό και πολιτικό αγώνα της πατρίδας μας το 1821, για λευτεριά και για σύσταση ισχυρής πολιτικής εξουσίας που θα έδινε λύση στα βάσανα των Ελλήνων. Το πρώτο προέρχεται από τη διαδικασία εκλογής γενικών εφόρων και πληρεξουσίων για τη Γενική Συνέλευση της Επιδαύρου, με ημερομηνία 1 Νοεμβρίου 1821 και υπογραφή «Ρομανάς» χωρίς μικρό όνομα, το δεύτερο στοιχείο προέρχεται από τη διαδικασία εκλογής πληρεξουσίων για τη Γ' Εθνική Συνέλευση, με ημερομηνία 9 Νοεμβρίου 1825 και υπογραφή «Δημητράκις Ρομανόπουλος».

40. ΧΡΑΝΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Φρουτζοκρέμμυδα στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε και προσέφερε τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Έλαβε μέρος σε σειρά από μάχες, σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Το Νοέμβριο του 1821 συμμετείχε με την ιδιότητα του εξουσιοδοτημένου εκλέκτορα στην εκλογή του Ι. Γ. Οικονομίδη, πληρεξουσίου της επαρχίας Νεοκάστρου.

41. ΓΥΦΤΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ: Γεννήθηκε το 1773 στο Μανιάκι. 'Ελαβε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Στις 26 Μαΐου 1825 συνελήφθη από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ στο χωριό Σκάρμιγκα, μαζί με τη γυναίκα του, 36 χρόνων, το γιο του Νικόλαο, 10 χρόνων και τις κόρες του Παρασκευή και Ζωή. Όλοι τους μεταφέρθηκαν στην Αλεξάνδρεια, χωρίς να υπάρχουν μέχρι σήμερα στοιχεία για την παραπέρα τύχη τους.

42. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ή ΛΙΟΠΛΟΣ ΗΛΙΑΣ: Γεννήθηκε στο Μανιάκι το 1789. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821. Στις 26 Μαΐου 1825 πιάστηκε αιχμάλωτος από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ στο χωριό Σκάρμιγκα, μαζί με τη γυναίκα του, 33 χρόνων και τους τρεις γιους του Δημήτριο, 7 χρόνων, Νικόλαο, 14 χρόνων και Γιάννη αγνώστου ηλικίας. Ο ίδιος και η γυναίκα του μεταφέρθηκαν στην Αλεξάνδρεια.

43. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μανιάκι. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε και προσέφερε τις υπηρεσίες του στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων και ειδικά στο Νιόκαστρο. 'Ελαβε μέρος στην πολιορκία της Τρίπολης και στις μάχες του Άργους. Το 1825 τέθηκε κάτω από τις διαταγές του Παπαφλέσσα και έλαβε μέρος στη μάχη του Μανιακίου. Εκεί, πλάι στον «μπουρλοτιέρη των ψυχών» Παπαφλέσσα, άφησε την τελευταία του πνοή. Έμεινε κι αυτός να φυλάει τις νέες Θερμοπύλες. Μετά την απελευθέρωση, στη χήρα σύζυγό του και στα παιδιά του χορηγήθηκε μηνιαία σύνταξη 8 δραχμών.

44. ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μανιάκι την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με τη νεοσύστατη τοπική αυτοδιοίκηση. Με το Β.Δ. της 3^ης Μαρτίου1837 διορίστηκε πάρεδρος Μανιακίου στο δήμο Σκάρμιγκα.

45. ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μανιάκι. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Σύμφωνα με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στις 20 Οκτωβρίου 1830 ήταν δημογέροντας των χωριών Σκάρμιγκα, Μανιάκι και Στυλιανού.

46. ΣΤΑΥΡIΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μανιάκι, στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας κι ήταν από τους λίγους που γνώριζαν γραφή και ανάγνωση την εποχή εκείνη. Ανήσυχο και επαναστατικό πνεύμα, έτρεξε με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα να καταταγεί στο σώμα του στρατηγού Ν. Οικονομίδη. Έλαβε μέρος, αγωνιζόμενος με γενναιότητα, στην πολιορκία των μεσσηνιακών φρουρίων Μεθώνης και Νιόκαστρου, στην πολιορκία της Τριπολιτσάς, σε μάχες στα Δερβενάκια και στην Κόρινθο. Ακολουθεί τον «μπουρλοτιέρη των ψυχών» Παπαφλέσσα στην ιστορική μάχη του Μανιακίου και αγωνίζεται ηρωικά ενάντια στα αράπικα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Τραυματίζεται σοβαρά και κείτεται αιμόφυρτος ανάμεσα σε δεκάδες πτώματα. Οι Άραβες τον νομίζουν νεκρό. Με το νύχτωμα, γνώστης της περιοχής αφού σε αυτά τα καταράχια γεννήθηκε και μεγάλωσε, καταφέρνει και ξεφεύγει.

47. ΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μανιάκι στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος στον αγώνα του 1821. Σε ηλικία σαράντα χρόνων πιάστηκε αιχμάλωτος από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, μαζί με το γιο του Κωνσταντίνο, 13 χρόνων και την κόρη του Γεωργούλα, 17 χρόνων.

48. ΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ: Ο Δημητράκης Θανασόπουλος ή Αθανασόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μαργέλι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πολιορκία των μεσσηνιακών φρουρίων και όχι μόνο. Γενικά, η προσφορά του σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα ήταν μεγάλη. Στις 22 Αυγούστου 1846 συνυπογράψει με άλλους αγωνιστές των χωριών μας, βεβαίωση για την προσφορά και δράση του Γεωργίου Αθανασόπουλου από τη Βασιλάδα Ανδρούσας, έγγραφο που σώζεται μέχρι σήμερα.

49. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μηλιώτη. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πολιορκία του κάστρου της Μεθώνης και του Νιόκαστρου. Επίσης, έλαβε μέρος σε πολλές ακόμη μάχες, καθώς και σε ενέδρες κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Τέλος, προσέφερε τις υπηρεσίες του στο χωριό του και από τη θέση του προκρίτου. Στο φάκελο του προεστού Κωνσταντίνου Φίλου από τη Μέλπεια, που βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, υπάρχει ένα πρακτικό που μας δίνει πολλές πληροφορίες για διάφορους αγωνιστές, μεταξύ των οποίων και για τον Αναστάσιο Κωνσταντακόπουλο. Συγκεκριμένα, το 1824, οπότε συγκεντρώθηκαν όλοι οι πρόκριτοι των χωριών για να εκλέξουν βουλευτή για τη δεύτερη και τρίτη περίοδο της Εθνοσυνέλευσης, από το χωριό Μηλιώτη έλαβε μέρος στις διαδικασίες ο Αναστάσιος Κωνσταντακόπουλος.

50. ΡΟΤΣΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Ένας από τους αγωνιστές του 1821 ήταν και ο Αθανάσιος Ρότσος, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μηλιώτη στα χρόνια της σκλαβιάς. Με την έναρξη της Επανάστασης έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων, καθώς και σε πολλές μάχες, σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Από το 1825 έως το 1827 συμμετείχε σε απόσπασμα, που στόχο είχε να στήνει ενέδρες στα στρατεύματα του Ιμπραήμ, τα οποία "αλώνιζαν" στην Πελοπόννησο. Ο Αθανάσιος Ρότσος μαζί με τον Αναστάσιο Κωνσταντακόπουλο αποτελούσαν τους μπροστάρηδες του Μηλιώτη σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Μετά την απελευθέρωση διετέλεσε δημογέροντας στο Μηλιώτη. Ασχολήθηκε έντονα με το νεοσύστατο θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στις 7 Μαρτίου 1837 διορίστηκε δημαρχιακός πάρεδρος στο δήμο Σκάρμιγκα και το 1850 εξελέγη επαρχιακός σύμβουλος Πυλίας για να εκπροσωπήσει το δήμο Βουφράσου. Επίσης, το 1851 εκπροσώπησε και πάλι το χωριό του στο δήμο Βουφράσου, με την ιδιότητα του δημοτικού παρέδρου (ΦΕΚ 12/12-5-1851).

51. ΚΑΤΣΙΒΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Μίσκα (Νερόμυλος) κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα, που τόσο τις είχε ανάγκη. Έλαβε μέρος στην πολιορκία των μεσσηνιακών φρουρίων, καθώς επίσης και σε πολλές ακόμη μάχες και ενέδρες, σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Διετέλεσε δημοπρόκριτος στο Μίσκα, καθώς και επαρχιακός σύμβουλος (ΦΕΚ 21/12-9-1842).

52. ΖΑΝΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Γεννήθηκε στην Πελεκανάδα όταν η πατρίδα μας ήταν υποδουλωμένη στους Τούρκους. Με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 έτρεξε και προσέφερε τις υπηρεσίες του στην Ελλάδα. 'Ελαβε μέρος σε μια σειρά από μάχες και ενέδρες σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης. Στις 20 Μαΐου 1825 τον συναντάμε να αγωνίζεται δίπλα στον Παπαφλέσσα, στο Μανιάκι, στο ίδιο ταμπούρι με τον Παιδεμεναίο Τσεφαλά. Σύμφωνα με τον απόγονό του Γιάννη Ζανιώτη (στο τέλος του 19^ου  αιώνα), όταν ο Παπαφλέσσας τραυματίστηκε θανάσιμα, χάρισε στο μεν Ζανιώτη το καριοφίλι του, στο δε Τσεφαλά το γιαταγάνι του. Το έτος 1918 όμως, το καριοφίλι πουλήθηκε σε κάποιον Παναγιωτόπουλο από τη Βερεστιά Τριφυλίας, για να το κάνει δίκαννο.

53. ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πελεκανάδα στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821 , έχοντας σχηματίσει δικό του στρατιωτικό σώμα. Ήταν θαρραλέος και ριψοκίνδυνος. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη μάχη της Βέργας, πολεμώντας τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Αναγνωρίστηκε υπαξιωματικός β' τάξεως (αρ. μητρώου 1610).

54. ΦΡΑΓΚΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ: Γεννήθηκε το 1796 στην Πελεκανάδα. Τριάντα χρόνια αργότερα και ενώ βρισκόταν στο Νησί, τον συνέλαβαν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ που «αλώνιζαν» τότε στην Πελοπόννησο και τον μετέφεραν στη Μεθώνη, χωρίς να είναι σε εμάς γνωστή η παραπέρα πορεία του. Είχε λάβει μέρος στις πολιορκίες των κάστρων Κορώνης και Μεθώνης.

55. ΚΑΡΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ρομίρι στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821. Σύμφωνα με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, συνελήφθη αιχμάλωτος, χωρίς να μας είναι γνωστή η παραπέρα πορεία του.

56. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Ο Παναγιώτης Χριστόπουλος γεννήθηκε στο χωριό Ρομίρι και υπήρξε από τα πιο επαναστατικά πρόσωπα της περιοχής μας. Μέσα του έκαιγε το πάθος της λευτεριάς. Το πιο πιθανό είναι να μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον έμπορο Παναγιώτη Ποτήρη, τον οποίο με τη σειρά του είχε μυήσει, το Νοέμβριο του 1818, ο έμπορος της Καλαμάτας Παναγιώτης Μιχανίδης. Ο Παναγιώτης Χριστόπουλος προσέφερε τεράστιες υπηρεσίες στην πατρίδα, τόσο από το μετερίζι του στρατιωτικού όσο και από το μετερίζι του δημοπροκρίτου. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων, καθώς και σε πολλές μάχες σε όλη τη διάρκεια του μεγάλου ξεσηκωμού. Μαζί με άλλους κατοίκους της επαρχίας Νεοκάστρου έστειλε αναφορά, στις 29 Οκτωβρίου του 1831, με την οποία εξέφραζε την οδύνη και την αγανάκτησή του για τη δολοφονία του Καποδίστρια.

57. ΒΑΓΓΑΛΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Σκάρμιγκα. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης δημιούργησε δικό του στρατιωτικό σώμα και έτρεξε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πολιορκία των φρουρίων Πύλου και Μεθώνης. Στη συνέχεια βρέθηκε στην πολιορκία της Τρίπολης και αργότερα έγινε επικεφαλής αποσπάσματος που έστηνε ενέδρες στα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Γενικά, η προσφορά του στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ήταν μεγάλη, γεγονός που αναγνώρισε και η ίδια η πατρίδα, αφού προήχθη μέχρι το βαθμό του ταγματάρχη της Φάλαγγος μετά την απελευθέρωση. Διετέλεσε, επίσης, πληρεξούσιος της επαρχίας Νεοκάστρου και αργότερα βουλευτής. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1830, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η στελέχωση των νεοσυσταθέντων πρωτοκλήτων δικαστηρίων με άνδρες διακεκριμένους για τις ικανότητες, το ήθος και την προσφορά τους στην τοπική κοινωνία, συγκεντρώθηκαν όλοι οι δημογέροντες της επαρχίας Νεοκάστρου στην Πύλο και εξέλεξαν 24 προκρίτους, μεταξύ αυτών και τον αγωνιστή Ανδρέα Βάγγαλη.

58. ΒΑΓΓΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε στο χωριό Σκάρμιγκα την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ήταν αδελφός του οπλαρχηγού και κατόπιν βουλευτή Νεοκάστρου, Ανδρέα Βάγγαλη. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, αν και νεαρός, έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και διακρίθηκε για την ανδρεία του. Το 1837 διορίστηκε δήμαρχος Σκάρμιγκα, με Β.Δ. της 7^ης Μαρτίου1837. Στις 2 Ιουλίου 1843 διορίστηκε εισπράκτορας στο δήμο Βουφράσου, απόφαση που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 24/24-3-1844. Επίσης, υπηρέτησε και ως δημοτικός αστυνόμος. Ήρθε, όμως, σε σύγκρουση με το δήμαρχο Βουφράσου Σπύρο Ζανιώτη καθώς και με άλλους παράγοντες, γιατί το 1845, θέλοντας να εξυπηρετήσει φίλους του, δεν πραγματοποίησε σωστή καταγραφή των αιγοπροβάτων και άλλων ζώων, με αποτέλεσμα να βλάψει οικονομικά και το δημόσιο και το δήμο. Αντί, όμως, να τιμωρηθεί ο Βάγγαλης, απολύθηκε ο δήμαρχος Ζανιώτης, γιατί ο Βάγγαλης ήταν προστατευόμενος της κυβέρνησης. Το 1846 διεκδίκησε το δημαρχιακό θώκο, μαζί με το Σπύρο Ζανιώτη και τον Πουλή Τσάκαλη. Τέλος, με Β.Δ. της 8^ης Μαΐου 1851 απολύθηκε από τη θέση του δημοτικού εισπράκτορα που κατείχε στο δήμο Βουφράσου και τη θέση του πήρε ο Παναγιώτης Δούβαλης από το Βλάση (ΦΕΚ 74/1851).

59. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Γεννήθηκε στο Σκάρμιγκα την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος σε μια σειρά από μάχες σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, κάτω από τις διαταγές του συγχωριανού του Ανδρέα Βάγγαλη, Μεγάλη ήταν και η προσφορά του στις ενέδρες κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Παράλληλα, προσέφερε τις υπηρεσίες του και με την ιδιότητα του δημοπροκρίτου στο Σκάρμιγκα. Ένα χρόνο, περίπου, μετά την ίδρυση του δήμου Σκάρμιγκα, ο δήμαρχος Ιωάννης Βάγγαλης τον διόρισε εκεί εισπράκτορα (ΦΕΚ 33/2-10-1837).

60. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΟΣ: Γεννήθηκε στο χωριό Σκάρμιγκα το 1802. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε και προσέφερε τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες. Σε ηλικία 23 χρόνων, τον συνέλαβαν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ και τον μετέφεραν στην Αλεξάνδρεια. Ήταν 26 Μαΐου 1825 όταν η σύλληψή του πραγματοποιήθηκε, στην περιοχή του Μανιακίου.

61. ΚΑΡΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Σουληνάρι την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Με την έναρξη του αγώνα του 1821, έτρεξε με άλλους συγχωριανούς του και κατετάγη στο επαναστατικό σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Έλαβε μέρος στην πολιορκία των μεσσηνιακών φρουρίων Μεθώνης και Νιόκαστρου και στη συνέχεια σε εκείνη της Τριπολιτσάς. 'Όταν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ "αλώνιζαν" στην Πελοπόννησο, ο Καρλής συμμετείχε στις ενέδρες εναντίον του. Σε κάποια ενέδρα όμως, τραυματίστηκε σοβαρά και μετά από λίγο άφησε την τελευταία του πνοή για τη λευτεριά της πατρίδας. Μετά την απελευθέρωση και συγκεκριμένα το 1835, χορηγήθηκε σύνταξη 8 δραχμών στη χήρα σύζυγό του.

62. ΡΑΛΛΙΑΣ ΗΛΙΑΣ: Γεννήθηκε στα δύσκολα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς στο Σουληνάρι. Μεγάλη ήταν η προσφορά του σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, αφού έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, πολιορκίες φρουρίων, αλλά και ενέδρες κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Ήταν άνθρωπος αγράμματος, όπως άλλωστε η πλειονότητα την εποχή εκείνη, αλλά ικανότατος και με μεγάλη ευστροφία. Διετέλεσε δημογέροντας των χωριών Βελή, Χαλαμπρέζα και Σουληνάρι. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1830, προκειμένου να γίνει με τρόπο κατάλληλο η στελέχωση των νεοσυσταθέντων δικαστηρίων με δικαστικούς συμβούλους, συγκεντρώθηκαν στη Μεθώνη οι προκριτοαγωνιστές της επαρχίας και εξέλεξαν 25 ειρηνοδίκες, μεταξύ των οποίων και τον Ηλία Ράλλια. Το 1832, είναι από τους πρωτεργάτες της Διοικητικής Επιτροπής της Επαρχίας Μεθώνης. Πρόκειται για μια ανταρσία που δημιούργησε, θα λέγαμε, «τοπική κυβέρνηση», με προστάρηδες τον Ηλία Ράλλια, το Θοδωρή Γιάνναρη από το Βλαχόπουλο, τον Αλεβίζο Ρένεση από το Χατζή καθώς και τους Ευστ. Καβελλαρόπουλο και Α. Χασαπογιώργη, με σκοπό να «ελευθερώσουν» τον τόπο από τις παγίδες που είχαν στήσει -κατά τη γνώμη τους- οι Φαναριώτες, οι Ρουμελιώτες, οι Τουρκαλβανοί «ληστές», οι «φονιάδες» Σπαρτιάτες και διάφορα άλλα «χαμερπέστατα ανθρωπάρια» της Πελοποννήσου, όπως διεκήρυτταν. Έδρα της «επαναστατικής επιτροπής» είχε οριστεί το χωριό Χότζογλι και οι «επαναστάτες» καταδίκασαν την «παράνομη» κυβέρνηση του Ναυπλίου.

63. ΤΣΑΠΕΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Σουληνάρι την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Από την πρώτη κιόλας μέρα της Επανάστασης του 1821 έτρεξε να κάνει πράξη το όραμα της Φιλικής, που λίγα χρόνια πριν είχε μεταφέρει στην Πυλία ο Παναγιώτης Ποτήρης. Κατετάγη στις 27 Μαρτίου 1821 στο επαναστατικό σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου, που μαζί με τους οπλαρχηγούς Βουτιερίδη και Δρακόπουλο σήκωσαν τη σημαία της Επανάστασης στην Πυλία. 'Όταν στις 7 Αυγούστου 1821 "έπεσε" το Νιόκαστρο, ο Κώστας Τσαπέκης παρέμεινε στο σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου και μαζί με άλλους Πύλιους αποτέλεσε τη φρουρά στο κάστρο. Επίσης, συμμετείχε στην επίθεση που πραγματοποίησαν οι Σουληναραίοι και οι Ρομιραίοι στην τοποθεσία Άγιος Ηλίας στα Χίλια Χωριά, στις 14 Φεβρουαρίου 1825, ενάντια σε απόσπασμα των στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Πέθανε μετά την απελευθέρωση ξεχασμένος, χωρίς να λάβει καμιά ηθική ή υλική αμοιβή.

64. ΣΚΑΛΤΣΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ: Ο Κυριάκος Σκαλτσής ήταν πατέρας του δραστήριου δημάρχου Βουφράσου (1870-1882) Νικολάου Σκαλτσή. Έλαβε μέρος σ' όλες τις φάσεις του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 και διακρίθηκε για την τόλμη, το δυναμισμό, το θάρρος και τη γενναιότητά του. Από τις πρώτες μέρες του αγώνα κατετάγη στο σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου. Έλαβε μέρος στην πολιορκία του Νιόκαστρου και της Μεθώνης, καθώς και στην πολιορκία της Τρίπολης. Στα Δερβενάκια πολέμησε με γενναιότητα τα τουρκικά ασκέρια. Τον Οκτώβριο του 1824 προήχθη στο βαθμό του εκατοντάρχου.

65. ΜΑΡΓΕΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ: Υπάρχει ειδική αναφορά στο κύριο μέρος του βιβλίου.

66. ΡΑΜΙΔΑΣ ΗΛΙΑΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Χατζή την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, έτρεξε και προσέφερε τις υπηρεσίες του για τη λευτεριά της πατρίδας. Έλαβε μέρος στις πολιορκίες του κάστρου της Μεθώνης και του Νιόκαστρου καθώς και σε πολλές ακόμη μάχες, σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Για τη μεγάλη του προσφορά, η πατρίδα τον τίμησε με το βαθμό του εκατοντάρχου και τον αναγνώρισε αξιωματικό ζ' τάξεως (αριθμός μητρώου 3274).

67. ΡΕΝΕΣΗΣ ΜΕΒΙΖΟΣ: Μια μεγάλη προσωπικότητα, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στα δρώμενα της Βουφράδας και όχι μόνο, τόσο κατά την Επανάσταση του 1821 όσο και μετά την απελευθέρωση, ήταν ο Αλεβίζος Ρένεσης από το Χατζή. Έλαβε μέρος σε σειρά από μάχες και ενέδρες σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε έντονα με τα πολιτικά και δημοτικά πράγματα της Πυλίας, αφού ήταν από τους λίγους της περιοχής της Βουφράδας που γνώριζαν γράμματα. Διετέλεσε δημογέροντας των χωριών Χατζή, Αρναούταλη και Γκρούστεση. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1830 εξελέγη από τους προκριτοαγωνιστές της επαρχίας Μεθώνης δικαστικός σύμβουλος, για να στελεχώσει τα νεοσυσταθέντα δικαστήρια. Το 1832 ήταν από τους πρωτεργάτες της «ανταρσίας» ενάντια στην κυβέρνηση του Ναυπλίου. Συμμετείχε στη Διοικητική Επιτροπή της Επαρχίας Μεθώνης και τοιχοκόλλησε την προκήρυξη της «ανταρσίας», πράξη που κατήγγειλε στις 31 Ιουλίου 1832 ο διοικητής των μεσσηνιακών φρουρίων Σ. Σκούφος. Το 1847 επικρίθηκε από μεγάλη μερίδα κατοίκων της Βουφράδας, γιατί όχι μόνο δεν αντιστάθηκε στην παράνομη αντικατάσταση του δημάρχου Σπύρου Ζανιώτη και του γραμματέα Γιάννη Παπαδόπουλου από το νομάρχη Αμβροσιάδη, που ήταν άτομο της ομάδας Μπάστα, αλλά ανέλαβε και ο ίδιος προσωρινά καθήκοντα στο δήμο. Οι εφημερίδες της εποχής τον κακολογούσαν ανοικτά, γράφοντας ότι «εξαγοράστηκε» για να παίξει αυτό το ρόλο.

68. ΡΕΝΕΣΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ: Γεννήθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας στο Χατζή και έλαβε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Μετά την απελευθέρωση και συγκεκριμένα το 1830, εκλέχτηκε δικαστικός σύμβουλος της επαρχίας Μεθώνης, μαζί με τους Αθανάσιο Φράγκο, Σταμάτη Σικαλιά, Δημήτρη Ψώνη και Παναγιώτη Ρένεση.

69. ΡΕΝΕΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε το 1807 στο Χατζή και έλαβε μέρος στις ενέδρες ενάντια στα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Το Μάρτιο του 1827 συνελήφθη από τους Άραβες ενώ βρισκόταν στο χωριό Φρουτζάλα (Θουρία) και μεταφέρθηκε όμηρος στην Αλεξάνδρεια. Η παραπέρα πορεία του μας είναι άγνωστη.

70. ΡΕΝΕΣΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε την περίοδο της Τουρκοκρατίας στο Χατζή. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, ακολούθησε τα αγωνιστικά βήματα του συγγενούς του Αλεβίζου Ρένεση. Μετά την απελευθέρωση και συγκεκριμένα το Σεπτέμβριο του 1830, εξελέγη δικαστικός σύμβουλος της επαρχίας Μεθώνης.

71. ΦΟΥΣΕΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Μετά την απελευθέρωση, οι περισσότεροι αγωνιστές του 1821 -ακτήμονες- ζητιάνευαν για να ζήσουν τις πεινασμένες φαμίλιες τους και παρακαλούσαν να τους δοθούν χωράφια για να τα καλλιεργήσουν. Ένα τέτοιο άσχημο παιχνίδι επεφύλαξε η ζωή και στον καπεταν-Γιάννη Φουσέκη, από το Χατζή. Παραγκωνίστηκε και διώχτηκε όσο κανένας άλλος στην περιοχή, αυτός που είχε προσφέρει τα πάντα στον αγώνα. Οι επιλογές μετά την απελευθέρωση για τους αγωνιστές ήταν μετρημένες. 'Η έπρεπε να πεθάνουν από πείνα όπως ο Φωτήλας, ο Χριστακόπουλος, ο Μαυρομάτης, ο Πολυζωίδης ή έπρεπε ν' αυτοκτονήσουν όπως ο Τσαμαδός, μη αντέχοντας τη φτώχια ή έπρεπε ν' απαιτήσουν πρόνοια από το κράτος για το οποίο αγωνίστηκαν και αν δεν τους δινόταν να τη διεκδικήσουν, κινδυνεύοντας να χαρακτηριστούν και «ληστές» ακόμα. Για τον ήρωα Φουσέκη η πιο σωστή επιλογή ήταν η τελευταία. Ήταν, όμως, δύσκολη κι επικίνδυνη. Το αποτέλεσμα ήταν ο καπεταν-Γιάννης Φουσέκης να παραγκωνιστεί, αφού είχε το σθένος να καυτηριάσει την απάνθρωπη μεταχείριση που είχαν οι πραγματικοί ήρωες του 1821 .Έτσι, όχι μόνο δεν έλαβε καμιά ηθική ή οικονομική βοήθεια, αλλά κινδύνεψε να χαρακτηριστεί και «ληστής», όπως συνέβη με τον Αναστάσιο Λαμπρόπουλο από το Βελή. Ο Γιάννης Φουσέκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Χατζή. Με την έναρξη της Επανάστασης πήρε αμέσως μέρος ως καπετάνιος στην πολιορκία των φρούριων της Πύλου και της Μεθώνης. Ήταν γενναίος και ατρόμητος και η γενναιότητά του αυτή αναγνωρίστηκε αμέσως. Έτσι, η πολιτεία πρότείνε, στις 17 Οκτωβρίου 1824, να προαχθεί και να λάβει το βαθμό του εκατοντάρχου, κάτι που έγινε δύο μέρες αργότερα. Τον Απρίλιο του 1825 συμμετείχε στην εσωτερική φρουρά του Νιόκαστρου, κάτω από τις διαταγές του Νίκου Γεωργακόπουλου. Μετά τη συνθηκολόγηση, ο Φουσέκης μαζί με άλλους αγωνιστές έφτασε στη Λιγούδιστα όπου βρισκόταν το σώμα του Α. Γρηγοριάδη. Επίσης, διετέλεσε και πρόκριτος στο Χατζή. Με την ιδιότητά του αυτή έγραψε το 1821 τα πρακτικά εκλογής του Παν. Ποτήρη ως πληρεξουσίου της επαρχίας Μεθώνης και τα αντίστοιχα του Ευστ. Δρακόπουλου ως μέλους της εφορίας Μεθώνης.

72. ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Μεγάλη ήταν η προσφορά του Παναγιώτη Αναστασόπουλου, σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε έντονα με το δήμο Βουφράσου. Μάλιστα, με το Β.Δ. της 28^ης Φεβρουαρίου 1852, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 14/10-4-1852, διορίστηκε δημαρχιακός πάρεδρος.

73. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ: Ο Αναγνώστης Κωστόπουλος υπήρξε προκριτοαγωνιστής του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες ενάντια τόσο στα τουρκικά στρατεύματα, όσο και στα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με την τοπική αυτοδιοίκηση. Αντικατέστησε, το 1858, στο ταμείο του δήμου, τον Κωνσταντίνο Μπάρκα, που απολύθηκε (ΦΕΚ 44/24-9-1858). Σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής, που δεν μπορέσαμε, όμως, να διασταυρώσουμε, είχε υπηρετήσει και πάλι ταμίας στο δήμο την περίοδο 1835-1842. Στις 17 Αυγούστου 1863 απολύθηκε από το δήμο και στη θέση του τοποθετήθηκε ο Κωνσταντίνος Φιλόπουλος (ΦΕΚ 37/21-10-1863).

74. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Μας είναι άγνωστο το χωριό της Βουφράδας όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ιωάννης Παπαδόπουλος την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, σε όλη τη διάρκεια του αγώνα του 1821 και υπηρέτησε και ως δημοπρόκριτος. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με την τοπική αυτοδιοίκηση. Ήταν από τους λίγους της εποχής που γνώριζαν ανάγνωση και γραφή. Τον Αύγουστο του 1845, άγνωστο γιατί, απολύθηκε από τη θέση του αστυνόμου του δήμου Βουφράσου, όπου υπηρετούσε (ΦΕΚ 25/5-10-1845). Στάθηκε για πολλά χρόνια στο πλευρό του δημάρχου Σπύρου Ζανιώτη και υπηρέτησε στο δήμο με την ιδιότητα του γραμματέα. Δυστυχώς, όμως, όπως ο δήμαρχος, έτσι και αυτός έπεσε θύμα, το 1847, των μηχανορραφιών της ομάδας του βουλευτή Μπάστα και του νομάρχη Αμβροσιάδη. Απολύθηκε από τη θέση του το καλοκαίρι του 1847.

75. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ: Γεννήθηκε και μεγάλωσε την περίοδο της Τουρκοκρατίας σε κάποιο χωριό της Βουφράδας, χωρίς, όμως, οι ιστορικές πηγές να το προσδιορίζουν ακριβώς. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821 και μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με την τοπική αυτοδιοίκηση.

76. ΣΚΟΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Την περίοδο της Επανάστασης του 1821 υπηρέτησε κάτω από τις διαταγές του Νίκου Γεωργακόπουλου. Το όνομά του αναφέρεται σε κατάσταση που σώζεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.

77. ΣΥΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Σύμφωνα με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, το 1824 υπηρετούσε και αυτός στο σώμα του Νίκου Γεωργακόπουλου. Αυτό προκύπτει από διασωθείσα κατάσταση των ανδρών του οπλαρχηγού. Όταν το Νιόκαστρο έπεσε στα χέρια των ανδρών του Ιμπραήμ, ο Ιωάννης Συκάς παρέδωσε τον οπλισμό του, που απετελείτο από ένα πιστόλι και ένα τουφέκι, συνολικής αξίας 140 γροσίων.