Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΒΟΥΦΡΑΔΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 146 π.Χ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ

 

Η ιστορία της περιοχής της Βουφράδας χάνεται μέσα στο χρόνο, όπως ακριβώς γίνεται και με ολόκληρη την Πυλία. Οι ανασκεφές που έχουν γίνει μέχρι σήμερα μας βεβαιώνουν ότι η Πυλία πρώτη απ’ όλο το σημερινό νομό Μεσσηνίας κατοικήθηκε στη Νεολιθική εποχή(1).

Το 1969, ένα επιτελείο επιστημόνων και φοιτητών από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα με επικεφαλής τον καθηγητή Ουίλιαμ Μακντόναλντ έκανε έρευνες στην περιοχή της κοινότητας Καρποφόρας και τα πορίσματά του, μεταξύ άλλων, μας βεβαιώνουν ότι στη Μεσσηνία έγινε ένας ισχυρότατος τεκτονικός σεισμός, που είχε ως αποτέλεσμα ένα τμήμα της περιοχής να καταποντιστεί. Ο σεισμός αυτός έγινε περίπου το 3710 π.Χ. και ο καταποντισμός κράτησε 350 χρόνια, δηλαδή, μέχρι το 3360 π.Χ.(2). Ένας τέτοιος ισχυρότατος σεισμός, που είχε μάλιστα ως αποτέλεσμα η θάλασσα να εισχωρήσει στο εσωτερικό της Μεσσηνίας, είναι φυσικό να συγκλόνισε και ολόκληρη την περιοχή της Βουφράδας.

Για τους πρώτους κατοίκους που εγκαταστάθηκαν στην Πυλία έχουν γραφτεί κατά καιρούς πάρα πολλά. Γενικά, η κάθοδος των Προελλήνων είναι ένα θέμα πολυσυζητημένο. Ένα θέμα για το οποίο, όπως δείχνουν τα πράγματα, τόσο οι γλωσσολόγοι όσο και οι αρχαιολόγοι με τους ανθρωπολόγους θ’ αργήσουν πολύ για να κατασταλάξουν οριστικά σε συμπεράσματα.

Εκεί που τα «νεφελώματα» εξαφανίζονται και η κατάσταση γίνεται πιο ξεκάθαρη για τη Βουφράδα είναι η Υστεροελλαδίτικη εποχή, δηλαδή από το 1600 π.Χ. μέχρι την κάθοδο των Δωριέων. Οι ανασκαφές που έγιναν στα χωριά της Βουφράδας έφεραν στην επιφάνεια μια σειρά από ευρήματα της εποχής αυτής. Αυτό ήταν φυσικό, γιατί από το 14ο αιώνα ολόκληρη η Πυλία παρουσίαζε ζωηρή κίνηση.

Το 14ο αιώνα κατέβηκε στην Πυλία με τους Λέλεγες ο Πύλος ή Πύλονος και κατέλαβε την περιοχή(3). Μετά από 100 χρόνια ακριβώς, την περιοχή κατέλαβαν οι Πελασγοί από την Ιωλκό της Θεσσαλίας, που κατέβηκαν με αρχηγό το Νηλέα, πατέρα του Νέστορα.

Οι κάτοικοι της Βουφράδας, όπως και όλης της Μεσσηνίας, ήταν σύμφωνα με τους ιστορικούς δυνατοί, δραστήριοι, φιλοπόλεμοι και τολμηροί και γενικά αγαπούσαν την περιπέτεια. Ήταν αναστήματος περίπου 1,80 οι άνδρες και 1,70 οι γυναίκες. Οι άνδρες φορούσαν χιτώνες, έτρεφαν ωραίες γενειάδες και είχαν μακριά ξανθά μαλλιά(4).

Στο θέμα θρησκεία, δύο ήταν οι θεότητες που κυριαρχούσαν σ’ όλο τον πυλιακό χώρο. Η θεότητα «Πότνια» και η θεότητα «Ποσειδών». Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι σε ολόκληρη τη Μεσσηνία και τη Λακωνία λατρεύονταν μυθικά πρόσωπα, που από θεότητες παλαιότερα ξέπεσαν σε μορφές ηρώων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Διόσκουρους.

Το 1120 π.Χ. η Βουφράδα, όπως και όλος ο πυλιακός χώρος, αναστατώθηκε. Αιτία, η κάθοδος των Δωριέων. Οι Δωριείς ήταν λαός ποιμενικός και συγγενής με τους Αχαιούς, έφεραν σιδερένια όπλα και ήταν ρωμαλαιότεροι των Αχαιών(5). Αφού πέρασαν από τη Ναύπακτο στο Ρίο, ξεχύθηκαν στην Πελοπόννησο με αρχηγούς τους αδερφούς Τήμενο, Κρεσφόντη και Αριστόδημο(6). Στη Μεσσηνία έγινε άρχοντας ο Κρεσφόντης.

Η Βουφράδα βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία του ο οποίος είχε πρωτεύουσα τη Στενύκλαρο, μικρή πόλη ανάμεσα στα σημερινά χωριά Ζευγολατιό και Μελιγαλά. Ο Κρεσφόντης νίκησε εύκολα στη Μεσσηνία, γιατί υποσχέθηκε και πραγματοποίησε αναδιανομή της γης από τους πλούσιους Μεσσήνιους που την κατείχαν.

Ο οραματιστής Κρεσφόντης μαζί με τους γιους του, εκτός του Αιπύτου, δολοφονήθηκαν γιατί ακολουθούσαν ήπια τακτική απέναντι στους υποδουλωμένους Αχαιούς, πέφτοντας θύματα της συνωμοσίας του Πολυφόντα, του εκπροσώπου των πλουσίων Μεσσηνίων. Από ‘δω και πέρα, όλες οι φυλές της Μεσσηνίας θα συγχωνευτούν σε μια γεωργική φυλή, που θα χάσει με την πάροδο του χρόνου, όπως σωστά παρατηρεί ο Δ. Χρ. Δουκάκης, τον πολεμικό της χαρακτήρα και γι’ αυτό «κατά τους ηρωικούς Μεσσηνιακούς αγώνας υπερτέρησαν οι Λακεδαιμόνιοι άτε το παράπαν μη χαλαρώσαντες το πολεμικόν αυτών μένος και τας πολεμικάς ασκήσεις» (7).

Σ’ αυτή τη συγχώνευση των φυλών βοήθησαν και οι διάδοχοι του Κρεσφόντη. Ο Αίπυτος υπήρξε αγαπητός βασιλιάς, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας (Μεσσηνιακά Δ. 3.8). Ο Γλαύκος, που διαδέχτηκε τον πατέρα του Αίπυτο, ένωσε με θρησκευτικούς δεσμούς τους παλαιούς με τους νέους κατοίκους. Την ίδια τακτική ακολούθησε και ο γιος του Ίσθμιος, που τον διαδέχτηκε το 920 π.Χ.

Τον Ίσθμιο διαδέχτηκε ο γιος του Δωτάδας, ακολουθώντας την πολιτική της συγχώνευσης του Κρεσφόντη. Σαράντα χρόνια αργότερα, ο γιος του Συβότα Φίντας, που διαδέχτηκε τον πατέρα του, ολοκλήρωσε το όραμα του Κρεσφόντη και στη Μεσσηνία πλέον υπήρξε μια και μόνη γεωγραφική φυλή. Ο Φίντας το 785 π.Χ. κατασκεύασε το ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος, στο οποίο έγινε το γνωστό επεισόδιο που ήταν η αιτία να ξεσπάσει εξήντα χρόνια αργότερα ο πρώτος Μεσσηνιακός πόλεμος.

Η Πυλία θα αντισταθεί στους Σπαρτιάτες και θα νικηθεί το 680 π.Χ. Οι Πυλίοι, για να μη γίνουν είλωτες των Λακαιδεμονίων, θα καταφύγουν στην Κυλλήνη και από εκεί θα μεταναστεύσουν στη Σικελία, όπου θα ιδρύσουν τη Ζάγκλη.

Από ‘δω και πέρα η Πυλία θα πέσει σε αφάνεια μέχρι το 370 π.Χ., που θα κάνει την εμφάνισή του ο στρατός του Επαμενώνδα.

Το 338 π.Χ. η Μεσσηνία θα γίνει υποτελής στο βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β’. Το 310 π.Χ. ο Δημήτριος ο Πολιορκητής θα απελευθερώσει τη Μεσσηνία από το μακεδονικό ζυγό. Το 219 π.Χ. η Πυλία και φυσικά η Βουφράδα θα χάσει την αυτονομία της από την Αχαϊκή Συμπολιτεία που τάχα ήθελε να πολεμήσει τους Αιτωλούς. Τα γεγονότα και οι συγκρούσεις στη μεσσηνιακή γη θα διαδέχονται το ένα το άλλο μέχρι να έρθει το 146 π.Χ., που η Μεσσηνία θα υποταχθεί στους Ρωμαίους. Από το 219 π.Χ. λοιπόν, η Πυλία θα βρεθεί σε αφάνεια καθώς θα χάσει την αυτονομία της από την Αχαϊκή Συμπολιτεία. Είναι μια δύσκολη περίοδος για τη Βουφράδα, για την Πυλία, για τη Μεσσηνία. Μια περίοδος που οι Μεσσήνιοι θα ‘ρθουν σε ρήξη με τους υπόλοιπους Έλληνες. Αυτό όμως θα το εκμεταλλευθούν κατάλληλα οι Ρωμαίοι και θα τους υποκινήσουν ενάντια στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Η αιχμαλωσία του Φιλοποίμενος, «του εσχάτου των Ελλήνων», και η καταδίκη του σε θάνατο θα εξαναγκάσει τη Συμπολιτεία να φερθεί σκληρότατα στους Μεσσήνιους. Ταλαιπωρημένοι από τις τιμωρίες της Αχαϊκή Συμπολιτεία και από τη χρησιμοποίηση των λιμανιών της Πυλίας, ως ναυτικής βάσης για τις θαλάσσιες επιχειρήσεις της, θα δουν δυστυχώς, τη νίκη του ύπατου Μόμμιου στη Λευκόπετρα επί των Ελλήνων το 146 π.Χ. καθώς και την αυτοκτονία του στρατηγού Δίαιου, με ανακούφιση(8).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ