Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Μέχρι το 1836 η λέξη «Βουφράς», στα χωριά της  περιοχής μας, ήταν σχεδόν άγνωστη. Την έφερε στην επιφάνεια, μετά από έναν «ύπνο» αιώνων, μια επιτροπή της βαυαρικής αντιβασιλείας. Καθώς ήταν θιασώτρια του διοικητικού συστήματος της Ευρώπης, η αντιβασιλεία σχεδίασε το χωρισμό της χώρας σε δήμους. Συνέταξε σχέδιο νόμου «περί δήμων» στη γερμανική, που αμέσως μεταφράστηκε στην ελληνική. Τότε συστάθηκε και μια επιτροπή για να γνωμοδοτήσει πάνω στο σχετικό θέμα. Την επιτροπή αποτελούσαν οι εξής:

1. Μαύρος, νομάρχης Αργολίδας και Κορινθίας,
2. Θεοχάρης, σύμβουλος γραμματείας Εσωτερικών,
3. Σχινάς, σύμβουλος Εκκλησιαστικών και Εκπαίδευσης,
4. Κένταυρος, σύμβουλος γραμματείας Οικονομικών και,
5. Παλαιολόγος, έφορος του δημοσίου αγροκηπίου της Τύρινθας.(1)

Η επιτροπή συνεδρίασε για τέσσερις σχεδόν μήνες (15 Μαΐου έως 2 Οκτωβρίου 1833) και με βάση τη γνωμάτευσή της γράφτηκε το Β.Δ. της 27ης Οκτωβρίου 1833 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 3/10 - 1 - 1834 «περί του σχηματισμού και της διαιρέσεως των δήμων». Μεταξύ άλλων η επιτροπή είχε τη γνώμη ότι έπρεπε να δοθούν στους δήμους ονόματα από τη μυθολογία και την αρχαία ιστορία της πατρίδας μας, πράγμα που έγινε. Τις κατευθυντήριες αυτές οδηγίες περιελάμβανε και εγκύκλιος της γραμματείας Εσωτερικών προς τους νομάρχες. Το όλο σχέδιο αρχαιοελληνικής ονομασίας αποτελούσε «…μέρος των μεγάλων ιδεών που εμπεριέχονται σε όλα τα οργανικά διατάγματα της Α.Μ. του Βασιλέως, για τη θέληση να αναστηθεί, με το μέτρο αυτό, η αρχαιότητα, να συνδεθεί το παρόν τη Ελλάδος με το ένδοξο παρελθόν της, να γεννήσει άμιλλα στους Έλληνες με τις παλιές αναμνήσεις, να δοθεί στο εξωτερικό μια εικόνα κλασική της Ελλάδος και να εμπλουτισθεί τελικά η νεοελληνική γλώσσα, με ονόματα ελληνικά και εύηχα…».(2)

Μετά τη γνωμάτευση της επιτροπής που αναφέραμε συστάθηκαν μικρότερες επιτροπές και γράφτηκαν διατάγματα που έθεταν σε εφαρμογή τη λειτουργία των δήμων με αποκορύφωμα το Β.Δ. της 28ης Δεκεμβρίου 1836. Με το διάταγμα αυτό δημιουργήθηκε ο δήμος Βουφράσου.

Για πρώτη φορά τότε θα ηχήσει στα αυτιά των κατοίκων η λέξη «Βουφράς». Θα ηχήσει παράξενα γιατί ήταν μια λέξη «νεκρή» εδώ και αιώνες και φυσικά απουσίαζε από το λεξιλόγιό τους.

Αν όμως για τους κατοίκους της Βορειοανατολικής Πυλίας η λέξη «Βουφράς» ήταν άγνωστη και ασυνήθιστη, κατά την αρχαιότητα ήταν λέξη πασίγνωστη τουλάχιστον στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο.

Τρεις απόψεις υπάρχουν για την προέλευση της ονομασίας αυτής:

ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΨΗ

Σύμφωνα με την άποψη αυτή, η λέξη «Βουφράς» είναι άμεσα συνδεδεμένη με την περιοχή του βουνού Κορυφαίου. Πρόκειται για ένα βουνό που απείχε, σύμφωνα με τον Παυσανία, εκατό στάδια από τη Μεθώνη και που οι διαβρώσεις αλλά και οι προσεπιχώσεις που έγιναν με την πάροδο του χρόνου το μετέβαλαν σε ακρωτήριο.(3) Ήταν ένα βουνό γνωστότατο στην αρχαιότητα, που το αναφέρει τόσο ο Πτολεμαίος (4) όσο και ο Στράβων.(5)

Υπήρχε πάνω στο βουνό αυτό τοποθεσία που έφερε την ονομασία «Βουφράς».(6) Μια τοποθεσία που ήταν πλησίον του ιερού της Αρτέμιδος της Κορυφαίας, αν και πολλοί ισχυρίζονται ότι ο ναός ήταν η Κορυφασίας Αθηνάς.(7)

Η λέξη «Βουφράς», μάλλον, προέρχεται από τις αρχαίες λέξεις «βουφορμός»(8) και «βουφόρμια».(9) Σύμφωνα με το Χαρ. Αθ. Μπαλτά (10), «Βουφράς» σημαίνει μέρος όπου ζουν βόδια. Φαίνεται ότι στην αρχαιότητα πάνω στο βουνό Κορυφαίο ζούσαν κοπάδια από βόδια και για το λόγο αυτό η περιοχή ονομάστηκε έτσι.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΟΨΗ

Η άποψη αυτή συνδέει τη λέξη «Βουφράδα» με τον όρμο της Βοϊδοκοιλιάς, ένα μικρού σχήματος όρμο που σχηματίζεται στοακρωτήρι του Κορυφασίου. Βρίσκεται βορειοδυτικά του όρμου του Ναβαρίνου. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, ο όρμος της Βοϊδοκοιλιάς στην αρχαιότητα λεγόταν όρμος Βουφράδος. Κάτι τέτοιο αναφέρεται και την εγκυκλοπαίδεια «Υδρία».(11)

Η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη λέξη «Βούβοτα», λέξη που ήρθε στη επιφάνεια από επιγραφή που βρέθηκε στον Εγκλιανό γραμμένη σε γραφή Γραμμική Β’ που αποκρυπτογράφησε το 1952 ο Michael Ventris, και στις λέξεις «Βουφράς» και «Βοϊδοκοιλιά», δεν έχει μέχρι  σήμερα σε βάθος μελετηθεί. Η συστηματική μελέτη της σχέσης αυτής ίσως στο μέλλον μας δώσει κάποια απάντηση στην προέλευση της λέξης «Βουφράς».

 

 

 

 

 

ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ

Η τρίτη άποψη εκφράστηκε το 1888 από τον Αριστομένη Μιχαήλ. Ο Αριστομένης Μιχαήλ στο βιβλίο του «Ιστορία της πόλεως Πύλου» (12) που έγραψε στο Βουκουρέστι το 1888, πιθανολογεί ότι η λέξη «Βουφράσου» προέρχεται από την ομηρική λέξη «Βουπράσιον».

Γράφει ο Μιχαήλ: «Ο Νέστωρ, ευγνωμόνως αποδεχόμενος το προσφερόμενον δώρον, ωμολόγει ότι τα μεν σκέλη αυτού δεν ήσαν πλέον ακλόνητα ως άλλοτε, ουδέ αι χείρες και οι πόδες αυτού ευκίνητοι ως πρότερον μετά προφανούς δε αληθώς της πικρίας αναμιμνήσκετο τον χρόνον, καθ’ ον των Επειών θαπτότων τον πολύκλαυστον αυτών ηγεμόνα Αμαρήγητα εις το Βουπράσιον (πιθανώς τον σημερινόν δήμον του Βουφράσου), οι υιοί τούτου είχον ορίσει προς πανηγυρισμόν της ταφής αγώνας».

Πρόκειται για μια πιθανολογία η οποία σήμερα δεν είναι ικανή να σταθεί σε σοβαρή κριτική, καθώς έχει εξακριβωθεί ότι το «Βουπράσιον» ήταν πόλη της Ήλιδος. Αξίζει όμως ν’ αναφερθεί, επειδή κυριάρχησε για αρκετά χρόνια η άποψη ότι πρόκειται για περιοχή του δήμου Βουφράδος.

Ο Αριστομένης Μιχαήλ και αρκετοί άλλοι στηρίχθηκαν για να πιθανολογήσουν υπέρ της άποψης αυτής στην Ιλιάδα του Ομήρου, στη ραψωδία ψ, στίχους 624 - 633 (13):

«και την φιάλη του ‘βαλε στα χέρια, την επήρε
περίχαρος ο γέροντας και είπε του Αχιλλέως:
Λόγια τωόντι αληθινά, επρόφερες παιδί μου,
εμάργωσαν τα μέλη του, τα πόδια και τα χέρια
που εδώ στους ώμους φτερωτά κινούνταν και τα δύο.
Πού είναι η νιότη μου και η ανδριά που στο Βουπράσι εφάνη
σαν έθαπταν οι Επειοί τον μέγαν πολεμάρχον
Αμαρυγκέα, κι έθεσαν αγώνα τα παιδιά του.
Εκεί κανείς των Επειών μ’ εμέ δεν ομοιώθη
ή των γενναίων Αιτωλών, αλλ’ ούτε των Πυλίων».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ