Του Τάσου Αποστολόπουλου

Μετά το 1974 η ιδεολογική οριοθέτηση ήταν το «αριστερό» και το «δεξιό». Πάνω σ΄ αυτή τη γραμμή οριοθέτησης τοποθετήθηκαν και οι πολιτικοί σχηματισμοί που δημιουργήθηκαν στη χώρα μας μετά την πτώση της δικτατορίας. Η γραμμή αυτή εξέφραζε ιδεολογίες, αρχές, πορείες, νοοτροπίες και πρακτικές. Ήταν έντονα φορτισμένη από στοιχεία του μεσοπολέμου, του εμφυλίου, της μετεμφυλιακής κατάστασης και των συνεπειών που δημιούργησε η δικτατορία. Ανάλογα με τη θέση που κατείχαν στην οριογραμμή οι πολιτικοί σχηματισμοί έδιναν το στίγμα τους, διαμόρφωναν τον πολιτικό τους λόγο, αποτύπωναν προτάσεις, προγράμματα, πρακτικές, πραγματοποιούσαν τις κοινωνικές τους συμμαχίες και εξέφραζαν κοινωνικές δυνάμεις.

Τα δεδομένα που δημιούργησαν οι ραγδαίες εξελίξεις με την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού σε συνδυασμό με πολιτικές διεργασίες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας, ιδιαίτερα την περίοδο της διακυβέρνησης της Ελλάδας από τη σύμπραξη αριστεράς και δεξιάς, αλλά και αργότερα, διαμόρφωσαν μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα σύγχυσης αλλά και αμφισβήτησης της μέχρι τότε γραμμής ιδεολογικής οριοθέτησης. Ο πολίτης βρέθηκε μπροστά σε απομυθοποιήσεις συμβόλων, προσώπων, πρακτικών και ιδεολογιών. Αυτό τον έκανε και τον κάνει συχνά-πυκνά να λέει με παράπονο και απαισιοδοξία ότι «όλοι ίδιοι είναι», ότι «δεν υπάρχει διαφορά στα πολιτικά κόμματα», ότι «η πρακτική τους είναι πανομοιότυπη»…. Το αποτέλεσμα είναι η αδιαφορία των πολιτών για την πολιτική, η απομάκρυνση από τα κοινά, η απομαζικοποίηση των συλλογικών εκφράσεων, η εύκολη μετακίνηση από κόμμα σε κόμμα, η ισοπέδωση και η συνολική απαξίωση, η κυριαρχία των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ο πολίτης, άθελά του, σαγηνεύεται από την αποσπασματική, επιλεκτική και κατευθυνόμενη είδηση των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης την οποία άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα υιοθετεί. Η πολιτική ατζέντα διαμορφώνεται πλέον απ΄ αυτά χωρίς καμιά γραμμή ιδεολογικής οριοθέτησης.

Είναι φανερό ότι μια άλλη γραμμή ιδεολογική οριοθέτηση απαιτείται, ξεκάθαρη στα μάτια της κοινωνίας που θα δημιουργεί νέα δεδομένα. Αυτή, δεν μπορεί να είναι άλλη, από τη γραμμή που διαχωρίζει το «προοδευτικό» από το «συντηρητικό».

Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα το προγραμματικό συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίο και επιβεβλημένο. Αποκτά ιδιαίτερο βάρος αφού ένα σοσιαλιστικό κίνημα εξουσίας, που βρίσκεται στην αντιπολίτευση, μπορεί, αν υπάρχει η πολιτική βούληση, να ξεκαθαρίσει το ομιχλώδες τοπίο και να οριοθετήσει και πάλι, σε νέα βάση, την ιδεολογική γραμμή, τοποθετώντας, πρώτο, αυτό τον εαυτό του στην οριογραμμή.  Καθορίζοντας το ΠΑ.ΣΟ.Κ. τα όρια του και  την ιδεολογική του ταυτότητα «στον προοδευτικό χώρο» δημιουργεί   μια νέα συνείδηση πραγμάτων και αναγκάζει και τους άλλους πολιτικούς σχηματισμούς να αποτυπώσουν το δικό τους στίγμα στη νέα οριογραμμή.

Αυτή η διεργασία είναι τρομερά δύσκολη αφού πρέπει να επανεξετάσεις ως κόμμα θέσεις, προγράμματα, διαδρομές, στρατηγικές  και πρακτικές του παρελθόντος. Πρέπει με σαφήνεια να αποτυπώσεις το νέο σου πολιτικό στίγμα στη νέα οριογραμμή και να εκφράσεις κοινωνικά όνειρα και ελπίδες. Να συνεγείρεις συνειδήσεις και να αποδείξεις ότι έχεις εγκαταλείψει ηγεμονικούς εγωισμούς και απρεπείς συμπεριφορές. Να κρατήσεις τα θετικά της ιστορικής σου διαδρομής που είναι συμβατά με τη νέα σου θέση στην οριογραμμή (άλλωστε είναι τόσα πολλά ) και να εγκαταλείψεις παρωχημένες θέσεις και ασύμβατα.  Να κυριαρχήσεις στην προοδευτική πτέρυγα της οριογραμμής διαμορφώνοντας νέους όρους στο πολιτικό γίγνεσθαι.

Για να γίνει κάτι τέτοιο και να πετύχει τους στόχους του το προγραμματικό συνέδριο, σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία, χρειάζεται βαθιά ζύμωση στο εσωτερικό του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και εξάπλωσή της ζύμωσης στην ευρύτερη κοινωνία. Αν αυτό δεν γίνει, τότε το σκηνικό θα εξελιχθεί σε μια πασαρέλα επώνυμων στελεχών που θα εκφωνούν βαρύγδουπους λόγους, χωρίς περιεχόμενο, που έχουν, πιθανόν, εκφωνήσει και στο παρελθόν και που η κοινωνία θα αδυνατεί και πάλι να προσλάβει και να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα.

Οι συμμετέχοντες στο  προγραμματικό συνέδριο πρέπει μέσα τους να έχουν ξεκαθαρίσει ότι στόχος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν θα πρέπει να είναι πώς θα έρθει στην εξουσία αλλά πώς θα υπηρετήσει τον πολίτη, τον εργαζόμενο, το μικρομεσαίο, το συνταξιούχο, τον αγρότη όταν θα έρθει πολύ σύντομα στην  εξουσία με τη βούληση του ελληνικού λαού. Πώς η ανάπτυξη θα έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο και το περιβάλλον.  Το προγραμματικό συνέδριο θα καθορίσει με τις θέσεις που θα διαμορφώσει και τις κοινωνικές συμμαχίες στη βάση.

Αν το προγραμματικό συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. μετατραπεί σε μια ολιγοήμερη εσωστρεφή διαδικασία (κάτι που απευχόμαστε και δεν θα πρέπει να το επιτρέψουμε) όλα θα κριθούν στο επιδερμικό επικοινωνιακό πεδίο. Κι αν ακόμη το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έρθει στην εξουσία θα βρεθεί σε κενό αέρος, χωρίς κοινωνικές συμμαχίες, χωρίς να μπορεί να εκφράζει τα όνειρα και τις ελπίδες της κοινωνίας, άρα θα έχει μπει στη θεωρία των μικρών κύκλων που τα πανίσχυρα μέσα ενημέρωσης θα κλείνουν και θα ανοίγουν τους πολιτικούς κύκλους της εξουσίας κατά το δοκούν.

Το ποια πορεία θα ακολουθήσουμε ως μέλη και φίλοι του ΠΑ.ΣΟ.Κ.  εξαρτάται από τη δικιά μας βούληση.  Αν θελήσουμε να διαμορφώσουμε τη νέα ιδεολογική  οριογραμμή, αν θελήσουμε με ανοιχτές διαδικασίες να διαμορφώσουμε ένα νέο ελκυστικό πολιτικό λόγο από εμάς θα εξαρτηθεί.

* Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στα πλαίσια του προγραμματικού συνεδρίου στο περιοδικό ΣΤΡΟΦΗ